Araştırma tasarımı her şeyden önce, araştırılan sorunun belirlenmesi ve bu sorunun bulunduğu ana kitlenin sınırlarının çizilmesiyle kurulabilir. Araştırma evreni araştırma probleminin etkisi altında bulunan ve bilgi sağlamak için gözlem yapılacak ana kütledir. (Bal, 2001, s.110)
İncelenmek istenen birimlerin meydana getirdiği, gözlenebilir ortak karakteristiklere sahip objelerin oluşturduğu belli bir kurala uyan öğelerden oluşmuş topluluğa evren denir. Evren araştırma kapsamına giren gruptur. Araştırma kapsamına giriş iki şekilde düşünülebilir. Biri verilerin elde edilişi; diğeri, bulguların genellenmesi yönünden. Verilerin elde edilişi yönünden düşünüldüğünde evren, mevcut olan ve örneklemin seçildiği gruptur. Bulguların genellenmesi yönünden düşünüldüğünde evren, mevcut ve örneklemin seçildiği grup olabileceği gibi; mevcut olmayan, kuramsal bir grup da olabilir.
Bir kimse araştırmasını ve elde ettiği bulguları Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bölümünün bugünkü öğrencilerine; gelecek on yıl içinde Eğitim Bölümü öğrencilerine genellenebilecek şekilde düzenleyebilir.
Görülüyor ki, ilgi duyulan alan oldukça geniş olabilir. O kadar geniş olabilir ki, araştırmacının ona dokunması, elemanlarını görebilmesi ve onu fiziki olarak inceleyebilmesi olanaksız olabilir. Bazı hallerde evren, henüz gerçekte mevcut değildir bile. Gelecek on yıl içinde Eğitim Bölümünü bitirecek kişileri şimdiden görme, inceleme olanağı yoktur. Böyle bir grup henüz oluşmamıştır. Bu tür evrene hedef evren, kuramsal evren denir. Bugün Eğitim Bölümü öğrencileri üzerinde yapılacak bir çalışmanın sonuçlarının on yıl sonraki öğrencilere nasıl genellenebileceği tartışılabilir. Bu, konunun cinsine bağlıdır. Eğer bugün Eğitim Bölümü öğrencilerinin kütüphanede harcadıkları zaman başarıları ile pozitif bir ilişki gösteriyor ise, bunun on yıl sonraki öğrenciler içinde doğru olacağına aykırı bir iddiayı haklı çıkaracak ne mantıki, ne de ampirik çalışma bir olsa gerek.
Evrenin büyüklüğü yada küçüklüğü amaca, genellemelerin kimleri yada nereleri kapsaması istendiğine bağlıdır. Belirli bir amaç için evren olarak seçilen bir grup, başka bir amaç için evren olmayabilir. Sosyoloji, psikoloji, eğitim vb. alanlardaki araştırmalarda evren, genellikle araştırmalarda kullanılacak verilerin kaynağını oluşturur.